De omstandigheden

De levensomstandigheden in Afghanistan zijn niet gemakkelijk. In de hoofdstad Kabul, maar op het platteland zeker  Het leven van een hele familie speelt zich voornamelijk af in de woonkamer, waar gegeten, gebeden en geslapen wordt. Men leeft heel dicht op elkaar.

Alleen de 5% rijken hebben iets meer privacy, want een groter huis.

 Het grootste deel van de vrouwen zijn ongeletterd. In de tijd ‘van de koning’ konden meisjes naar school en konden vrouwen werken. Ze droegen ‘westerse’ kleding en waren redelijk gelijkwaardig aan mannen. In de zeventiger jaren echter ontstond er een kentering. De koning werd verdreven en de fundamentalisten kregen het voor het zeggen. Vrouwen werden weer gemarginaliseerd en veroordeeld tot de boerka en mochten zich nauwelijks nog buitenshuis begeven. Zeker  niet zonder mannelijke begeleider. En meisjes konden niet meer naar school. Jongens trouwens ook lang niet altijd. Gelukkig werd er in het geheim door vrouwen les gegeven aan meisjes. Vooral tijdens het bewind van de Taliban werd dat niet getolereerd en zwaar gestraft bij ontdekking.

Afghanistan is van oudsher een zeer patriarchale maatschappij, waar vrouwen op alle fronten afhankelijk zijn van mannen. De recente burgeroorlogen en vooral het Taliban-bewind hebben het voor vrouwen nog moeilijker gemaakt om zonder man te overleven. De regering van de jaren na de Taliban, dus na 2001, wil vrouwen een volwaardige positie in de maatschappij geven, maar in de praktijk ontbreken nog steeds de noodzakelijke voorzieningen voor vrouwen om zich aan de mannenmaatschappij te ontworstelen en een eigen bestaan op te bouwen. In deze problematiek speelt de cultuur een belangrijke rol.

Huwelijken worden voor de meeste meisjes gearrangeerd door de ouders. De rijke en ‘gestudeerde’ vrouwen kunnen iets over de keuze van haar partner inbrengen. Als een vrouw trouwt, trekt  zij in bij haar schoonfamilie. Als ze geluk heeft, is de familie welgesteld en is er ruimte voor privé-vertrekken. Maar in de meeste gevallen zullen er een aantal gezinnen en generaties bij elkaar leven. De vrouw wordt bijna een gevangene van haar eigen huwelijk en ze is afhankelijk van de welwillendheid van de schoonfamilie.

De situatie wordt voor de vrouw nog erger als de man meerdere vrouwen neemt, die ook weer opgenomen worden in de familie. in  veel gevallen leidt een volgend huwelijk er toe, dat de rol van de eerste vrouw ondergeschikt wordt en dat ze binnen de familiecultuur in positie daalt .

De man kan doen wat hij wil, straffen en lijfstraffen behoren binnen het huwelijk nog tot de orde van de dag en vrouwen kunnen er weinig tegen in brengen.  Vrouwen die niet (meer) binnen de  familiecultuur passen lopen het risico verstoten te worden. Als hun eigen familie hun niet wil of kan opvangen, zijn deze vrouwen vogelvrij. In de steden leven deze vrouwen op straat en lopen grote kans op gewelddadigheden en verkrachting.

Kiezen voor zichzelf betekent overigens ook, dat de vrouwen afstand moeten doen van hun kinderen; kinderen vallen onder het wettelijke gezag van de vader of, als hij is overleden, van de familie van de vader. De situatie moet dus wel heel urgent zijn voor een vrouw om de beslissing te nemen om weg te gaan.

In Afghanistan komt het veelvuldig voor dat jonge meisjes verkracht of aangerand worden. Voor deze meisjes is geen opvang, maar hen en hun familie valt schande ten deel. De toekomst die ze tegemoet gaan, is moeilijk en ziet er somber uit. Als een meisje geluk heeft, kan ze bij haar familie blijven wonen en  zal ze in het huishouden kunnen werken. Ze wordt dan vaak behandelt als een slavin, vooral door de schoonmoeder. Maar haar lot zal in de meeste gevallen anders zijn: verstoting en een leven op straat en bedelen.